خار پاشنه یکی از علل شایع درد پاشنه پا است که به دلیل التهاب رباط کف پا ایجاد می شود. این عارضه معمولاً با درد شدید به ویژه هنگام برداشتن اولین قدم ها در صبح همراه است. درمان خار پاشنه شامل استراحت، استفاده از کفی طبی، فیزیوتراپی و در مواردی تزریق یا جراحی است. تشخیص به موقع و درمان مناسب نقش مهمی در بهبود سریع و جلوگیری از عوارض دارد.
شایان ذکر است که بیش از ۹۰٪ بیماران بدون نیاز به جراحی و با روش های محافظه کارانه در چند ماه بهبود می یابند.
درمان های خانگی و اولیه شامل
علائم خار پاشنه چیست؟
نکته قابل توجه این است که درد تیز هنگام اولین قدم های صبحگاهی یا بعد از استراحت، اغلب مثل فرو رفتن سوزن یا چاقو در پاشنه احساس می شود این درد با ادامه راه رفتن کاهش پیدا می کند اما اغلب عصر مجدداً شدت می گیرد. علائم رایج خار پاشنه شامل موارد زیر است:- درد در ناحیه پاشنه، به ویژه هنگام ایستادن یا راه رفتن
- درد شدید هنگام برداشتن اولین قدم ها بعد از بیدار شدن
- احساس سوزش یا تیر کشیدن در کف پا
- افزایش درد بعد از فعالیت طولانی مدت یا ایستادن طولانی
- کاهش درد پس از استراحت
- گاهی وجود برجستگی یا زائده استخوانی در عکس برداری (اشعه ایکس)
علت ایجاد خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه معمولاً بر اثر کشیدگی مزمن عضلات و رباط های کف پا ایجاد می شود. این کشیدگی ها می توانند منجر به تخریب تدریجی بافت نرم پاشنه و حتی پارگی غشایی شوند که استخوان پاشنه را می پوشاند. با افزایش سن، بافت های محافظ مانند پد و بالشتک های پاشنه نازک تر شده و توان جذب ضربه را از دست می‌دهند. در نتیجه، به‌مرور رسوبات کلسیم در زیر استخوان پاشنه تجمع می یابد و باعث ایجاد برآمدگی های استخوانی می‌شود که به آن ها خار پاشنه می گویند.عوامل خطر خار پاشنه
- چاقی و اضافه وزن که فشار مضاعف روی پا وارد می کند.
- ایستادن یا راه رفتن طولانی، به ویژه روی سطوح سخت.
- فعالیت ورزشی شدید مانند دویدن یا پریدن مکرر.
- پوشیدن کفش های نامناسب یا بدون حمایت کافی از قوس پا.
- شرایط زمینه ای مانند آرتریت یا ساختار غیرطبیعی پا (مثلاً قوس زیاد یا کف پای صاف)
عوارض خار پاشنه
درمان نکردن این عارضه می تواند منجر به تغییر الگوی راه رفتن شود، که در ادامه ممکن است به درد زانو، کمر یا لگن منجر شود در موارد مزمن، کاهش کیفیت زندگی و اختلال در خواب نیز بروز می یابد. تغییر در نحوه ایستادن یا راه رفتن به عنوان مکانیسم جبرانی، فشار مضاعف روی مفاصل بالاتر ایجاد می کند که باید مورد دقت قرار گیرد.برای اطلاعات بیشتر: فیزیوتراپی مچ و پا در قزوین
تشخیص خار پاشنه چگونه است؟
پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام می دهد تا محل حساس یا ملتهب را شناسایی کند در ادامه، تصویر برداری با اشعه ایکس می تواند وجود یا عدم وجود زائده استخوانی را نشان دهد. اگر درد مداوم باشد یا شک به مشکلات دیگر مانند شکستگی یا آرتریت باشد، ممکن است MRI و سونوگرافی نیز توصیه شود.آزمایشات تصویر برداری خار پاشنه
آزمایش رایج اشعه ایکس قادر به نشان دادن زائده استخوانی است. اگر فقط زائده وجود داشته باشد اما التهاب و درد نباشد، آن را سندرم خار پاشنه می نامند. در صورتی که تشخیص قطعی مورد نیاز باشد یا بخواهند مطمئن شوند علت درد خار نیست، MRI یا سونوگرافی تجویز می شود.راه های درمان خار پاشنه
شایان ذکر است که بیش از ۹۰٪ بیماران بدون نیاز به جراحی و با روش های محافظه کارانه در چند ماه بهبود می یابند.
درمان های خانگی و اولیه شامل
- استراحت و کاهش فعالیت های تشدیدکننده درد
- کمپرس سرد یا غلطاندن بطری آب سرد زیر پا (۲۰ دقیقه، ۳–۴ بار در روز)
- دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی نظیر ایبوپروفن یا ناپروکسن
- فیزیوتراپی و تمرینات کششی برای تاندون آشیل و فاشیای کف پا
- استفاده از کفش طبی، پد پاشنه، یا کفی ارتز برای توزیع مناسب فشار
- آتل شبانگاهی برای حفظ کشش مناسب در طول شب
- شاک ویو تراپی (ESWT) به عنوان درمان غیرتهاجمی مؤثر برای موارد مقاوم
- تزریق کورتیکواستروئید یا پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) زیر راهنمایی سونوگرافی
سخن پایانی
اگر چه خار پاشنه می تواند بسیار دردناک باشد، اما نگران نباشید در اغلب موارد با درمان های ساده خانگی و حرفه ای، بدون نیاز به عمل جراحی قابل کنترل و بهبود است. اگر درد تیز صبحگاهی یا تغییرات در راه رفتن را تجربه می کنید، توصیه می شود هرچه سریع تر برای معاینه و درمان اقدام نمایید تا کیفیت زندگی تان کاهش نیابد.
