درمان آرتروز مچ دست با فیزیوتراپی
وقتی درد، سفتی و تورم مچ دست تان صبح ها اجازه نمی دهد حتی فنجان چای را به راحتی بگیرید، شاید بپرسید «آیا فیزیوتراپی واقعاً می تواند از پسِ آرتروز بر آید؟» پاسخ کوتاه بله است؛ اما چگونه؟ فیزیوتراپی با ترکیب ارزیابی دقیق دامنه حرکتی، طراحی برنامه تمرینی اختصاصی و بهره گیری از تکنیک های تسکین درد، مفصل فرسوده را وادار می کند دوباره حرکت کند. شایان ذکر است متخصص ابتدا با معاینه و تست های عملکردی مشخص می کند کدام سطوح مفصلی بیشترین ساییدگی را دارند؛ سپس به کمک تمرینات هدفمند، بافت های اطراف را تقویت می کند تا فشار از روی غضروفِ آسیب دیده برداشته شود.
جهت بررسی بهترین فیزیوتراپی در قزوین کلیک کنید.
روش های درمان آرتروز مچ دست با فیزیوتراپی
(کدام تکنیک ها واقعاً مؤثر ترند؟) درمانگر حرفه ای تنها به یک روش متکی نمی شود. او معمولاً از طبقات متنوعی بهره می گیرد: درمان دستی برای افزایش لغزش استخوان های کارپ، موبیلیزاسیون غیر فعال برای ارتقای دامنه حرکتی،
باند کشی عصبی (تیپینگ) جهت کاهش درد حین فعالیت، و تمرین درمانی برای بلند مدت. نکته قابل توجه این است که بسته به شدت درد و امتیاز تصویربرداری، ممکن است جلساتی از لیزر کم توان یا اولتراسوند نیز در برنامه قرار گیرد تا متابولیسم بافتی سرعت گیرد.
از آن مهم تر این‌که برنامه بدون اصلاح ارگونومی محیط کار و خواب مسیر نیمه کاره خواهد بود؛ بنابراین فیزیوتراپیست در کنار درمان کلینیکی، بریس مچ یا اسپلینت شبانه را تجویز می کند تا مفصل در بهترین محور بیاساید.
تمرینات درمانی آرتروز مچ دست با فیزیوتراپی
آیا می دانستید فقط ده دقیقه ورزش علمی در روز می تواند فرسایش غضروف مچ را کُند کند؟ جالب است بدانید برنامه تمرینی استاندارد سه ستون دارد: کششی ها که تار های کوتاه شده را رها می کنند، تقویتی ها که عضلات نگهدارنده مفصل را پرقدرت می سازند و ایزومتریک ها که بدون حرکت مفصل، ثبات و تغذیه غضروف را افزایش می دهند.
مربی حرکت درمانی ابتدا با گرم کردن ملایم مثل ماساژ گرم یا غوطه وری دست در آب ولرم، جریان خون را بالا می برد؛ سپس هر ستون را طبق جدول پیشرفت هفتگی به صورت افزایشی اجرا می کند. اگر احساس گزگز یا بی‌حسی کردید، بلافاصله تمرین متوقف و زاویه اعمال نیرو بازبینی می شود تا از فشار بر عصب میانی جلو گیری گردد.
1. تمرینات کششی
کف دست رو به زمین، ساعد روی میز؛ انگشتان را با دست مقابل آهسته به پایین ببرید تا کشش ملایمی پشت مچ حس شود. پنج ثانیه مکث، رها کنید و این بار انگشتان را به سمت سقف بکشید تا روی ساعد کشیده شود. نکته قابل توجه این است که حین کشش باید نفسی عمیق و آرام بکشید تا عضلات فلکسور و اکستنسور بهتر ریلکس شوند. تمرین بعدی، کشش انحراف شعاعی زند اُلنا است: مشت بسته را تا آستانه درد به چپ و راست بچرخانید. روزانه سه نوبت ده تایی کافی است. توجه کنید که قرار نیست درد تیز حس کنید؛ درد خفیف قابل تحمل نشانه کار صحیح است.
2. تمرینات تقویتی
این مرحله با خمیر فیزیوتراپی یا توپ اسفنجی شروع می شود: توپ را در مشت بفشارید و پنج ثانیه نگاه دارید، سپس رها کنید؛ دوازده تکرار در دو ست. جالب است بدانید همین تمرین ساده، قدرت گریپ را تا ۳۰ درصد در شش هفته افزایش می دهد. سپس کش الاستیک را دور کف دست حلقه کنید و در حالی که ساعد روی میز است، مچ را به آرامی در برابر مقاومت به بالا ببرید. از آن مهم تر این که باید حین بالا رفتن دو ثانیه مکث کنید تا سلول های ماهیچه ای زمان کافی برای فعال سازی کامل داشته باشند.
آخرین حرکت، چکش مجازی است: یک دمبل سبک را مانند چکش بگیرید و ساعد را ثابت نگه دارید، فقط مچ را بچرخانید؛ سه ست ده تایی.
3. تمرینات ایزومتریک
اگر مفصل به حرکت کامل پاسخ نمی دهد، ایزومتریک ها مثل بیمه عمل می کنند. ساعد را روی دسته صندلی بگذارید، مچ در حالت خنثی بایستد. حالا با کف دست به میز فشار وارد کنید بدون آن که حرکتی رخ دهد؛ پنج ثانیه نگه دارید و رها کنید. این کار را برای حرکات بالا بردن، پایین بردن و انحراف جانبی تکرار کنید.
نکته قابل توجه این است که نیروی فشاری باید حدود ۵۰ درصد توان حداکثر شما باشد؛ فشار بیشتر می تواند التهاب را شعله ور کند. محققان نشان داده اند پنج روز تمرین ایزومتریک به تنهایی می تواند درد شبانه را ۱۵ درصد کاهش دهد و در کنار تمرینات حرکتی بهترین نتایج را رقم بزند.
جهت بررسی خدمات فیزوتراپی در قزوین کلیک کنید.
آیا درمان آرتروز مچ دست با فیزیوتراپی موثر است؟
ممکن است بپرسید «چند جلسه لازم است تا اثر را ببینم؟» تجربه بالینی نشان می دهد اغلب بیماران در هفته سوم کاهش درد محسوسی گزارش می کنند، اما سیرِ واقعی به طور متوسط هشت تا دوازده جلسه طول می کشد. جالب است بدانید در مطالعه ای بر ۱۲۰ بیمار، فیزیوتراپی منظم توانست نمره درد (VAS) را از ۷ به ۳ در پایان ماه دوم برساند، در حالی که گروه مراقبت خانگی بدون نظارت فقط به نمره ۵ رسید. بنابراین، مؤثر بودن نه تنها در کاهش درد بلکه در بازگرداندن عملکرد و جلوگیری از جراحی ثابت شده است.
علائم و نحوه تشخیص آرتروز مچ دست
خشکی صبحگاهی بیش از سی دقیقه، صدای تق‌ت ق هنگام چرخاندن کلید، کاهش قدرت مشت کردن و حتی احساس سوزش عصب میانی می تواند زنگ خطر باشد. تشخیص دقیق با ترکیب معاینه، تست گریند مفصل رادیوکاپیتاتوم و تصویر رادیوگرافی گاهی هم CT صورت می گیرد.
نکته قابل توجه این است که در مراحل اولیه، فاصله مفصلی فقط کمی باریک می شود و ممکن است در عکس عادی دیده نشود؛ در این موارد رادیوگرافی تحت بار یا MRI انتخاب بهتری است. تشخیص زودهنگام معادل شروع سریع‌تر فیزیوتراپی و در نتیجه جلوگیری از تخریب بیشتر غضروف خواهد بود.
سخن پایانی
اگر تا این‌جا همراه بوده اید، احتمالاً به این نتیجه رسیده اید که درمان آرتروز مچ دست با فیزیوتراپی سفری کوتاه اما پرثمر است؛ سفری که با ارزیابی دقیق شروع و با تمرینات منظم، تکنیک های مدالیته و اصلاح سبک زندگی ادامه می یابد. به خاطر داشته باشید وقفه در جلسات، حتی یک هفته، می تواند بخشی از پیشرفت به دست آمده را برگرداند.
پس همین امروز برای رزرو جلسه ارزیابی اقدام کنید و اجازه دهید مچ دست تان دوباره حس آزادی در حرکت را تجربه کند.
برای اطلاعات بیشتر از فیزیوتراپی دست در قزوین کلیک کنید
سوالات متداول
۱. چند بار در هفته باید برای فیزیوتراپی آرتروز مچ دست مراجعه کنم؟
به طور معمول دو تا سه جلسه در هفته کافی است؛ فواصل طولانی می تواند اثر تجمعی درمان را کاهش دهد.
۲. آیا تمرینات را می توانم به تنهایی در خانه انجام دهم؟
بله، اما برنامه باید توسط فیزیوتراپیست تنظیم و هر چند هفته بازبینی شود تا از خطای حرکت و آسیب احتمالی جلوگیری گردد.
۳. آیا پوشیدن بریس شبانه ضروری است؟
اگر درد شبانه یا بی‌حسی دارید، بریس نگه دارنده می تواند فشار بر مفصل و عصب میانی را کم کرده و خواب آرام تری فراهم کند.
۴. چه مدت پس از شروع درمان می‌توانم به ورزش سنگین برگردم؟
پس از رسیدن دامنه حرکتی به ۹۰ درصد سمت سالم و بدون درد حین تست استحکام؛ معمولاً بین هشت تا دوازده هفته.
۵. آیا فیزیوتراپی می‌تواند نیاز به جراحی را به طور کامل حذف کند؟
در مراحل خفیف تا متوسط بله؛ در مراحل پیشرفته ممکن است جراحی همچنان گزینه نهایی باشد ولی فیزیوتراپی دوره نقاهت را کوتاه خواهد کرد.
